10 raczej zaskakujących ciekawostek o operacjach i zabiegach chirurgicznych

#1. Pobudka przed czasem

Jak dużego trzeba mieć pecha, by obudzić się podczas operacji? Wcale nie tak dużego, jak można by sądzić. Oszacowano, że przeciętnie zdarza się to jednemu na tysiąc pacjentów. Zwykle nie stanowi to większego problemu, bo pobudka ma miejsce na samym początku zabiegu albo na jego końcu. Niekiedy przytrafia się jednak w samym jego środku. I wówczas nie jest już tak zabawnie – tym bardziej, że pomimo obudzenia świadomości, operowany może pozostać w paraliżu. Innymi słowy, nie ma jak dać znać lekarzom, że „coś tu nie działa tak jak powinno”. Skutki? Najczęściej zespół stresu pourazowego i depresja.

#2. Anestezja? Zbytek luksusu

Znieczulenie pacjenta przed wykonaniem na nim jakiegokolwiek zabiegu to miły gest i można by sądzić, że gdy tylko anestezja stała się dostępna, nikt nie wyobrażał sobie już operowania bez niej. Guzik prawda… Niektórzy lekarze wychodzili z założenia, że to żadna operacja, kiedy pacjent nie czuje każdego etapu. Psychopaci? Bardzo prawdopodobne. Kolejni przez lata twierdzili, że to ingerencja szatana, a ci najtrzeźwiej myślący obawiali się jej skutków ubocznych. Długo nie było wiadomo, jaką ilość środków znieczulających należy podać, aby uśpić pacjenta „w sam raz”, a nie przypadkiem nieco za mocno.

#3. Dwa serca, zero smutków

W jaki sposób pomóc pacjentowi, którego serce nie daje już sobie rady ze spełnianiem podstawowych funkcji? Jest wiele możliwości. Jedne mniej skomplikowane, inne bardziej. Większość oznacza jednak wspomaganie pracy serca różnymi innymi urządzeniami. Możliwy jest też przeszczep serca od dawcy – ale nie w miejsce wadliwego serca biorcy, a obok niego. Nie jest to popularny zabieg, ale jak najbardziej wykonalny i skuteczny. Tym samym w pełni możliwe jest życie z dwoma sercami. Czy zwiększa to empatię, tego akurat nie wiadomo.

#4. Operacja na niby

Poddawanie się działaniu efektu placebo jest jedną z ciekawszych „umiejętności” człowieka. Można nim wyleczyć gorszy nastrój, przeziębienie, a także wiele innych – generalnie drobnych – przypadłości. Nawet takich, z którymi w określonym przypadku nie radzi sobie prawdziwa medycyna. A czy z pomocą efektu placebo można sfingować całą operację? A i owszem – wystarczy powiedzieć pacjentowi, że przeszedł zabieg, podczas gdy po prostu przespał w znieczuleniu parę godzin, w czasie gdy chirurdzy w najlepsze grali sobie w brydża. Działa to oczywiście jedynie podczas wybranych zabiegów – najpopularniejszym jest artroskopia kolana – ale i tak jest to zdumiewające!

#5. Przeszczep głowy

Zupełnie naturalne jest, że niektóre organy wydają się bardziej kwalifikować do przeszczepu, a inne nieco – lub bardzo – mniej. Przykładem tego ostatniego jest... głowa. Czy to w ogóle możliwe? W praktyce jeszcze nie sprawdzono. Ochotnik, który zgłosił się do pionierskiego zabiegu, wycofał się w ostatniej chwili. I w sumie dobrze zrobił. Tak czy inaczej okazuje się, że perspektywa odcięcia głowy jednemu delikwentowi i doszycia jej do korpusu drugiego, licząc na plug & play, nie jest wcale tak odległa, jak się wydawało. Science fiction już wkrótce, po raz kolejny, może stać się rzeczywistością.

#6. Operacja przed narodzinami

Generalnie, aby przejść operację, wypadałoby się najpierw urodzić. W innym przypadku sprawa dość mocno się komplikuje… ale wcale nie aż tak bardzo, by ją uniemożliwić. Całkiem niedawno w Wielkiej Brytanii przeprowadzono operację naprawiającą rozszczepienie kręgosłupa. Przypadek był na tyle trudny, że rozważano wszystkie trzy opcje – operację po urodzeniu, operację przed urodzeniem, a nawet aborcję. Zdecydowano się operować natychmiast, bo lepiej rokowało to dla dziecka. Zabieg się powiódł, a u urodzonego w kwietniu 2019 roku dziecka nie widać żadnych śladów po wcześniejszych problemach.

#7. Widziałeś moje nożyczki?

Zaszycie nożyczek wewnątrz operowanego pacjenta brzmi jak głupi żart – coś, o czym starsi studenci medycyny mogliby opowiadać przy piwie, chcąc namieszać w głowie pierwszoroczniakom. Problem w tym, że to wcale nie żart, a… całkiem powszechny przypadek. Najlepsi specjaliści, słynący z dokonywania nieomal niemożliwego, zaskakująco często zostawiają w operowanych właśnie nożyczki, igły, szczypce czy maseczki. Jak to możliwe? Wystarczy dosłownie chwila nieuwagi, brak dokładnego nadzoru nad używanym sprzętem czy zmieniający się w trakcie zabiegu lekarze.

#8. Ząb w oku

Jakim trzeba być człowiekiem, by celowo wsadzić komuś ząb w oko? Okazuje się, że wcale nie trzeba do tego psychopaty – przynajmniej jeśli uwzględnić kilka warunków, które spowodują, że cały zabieg nie będzie makabryczną torturą, a de facto leczeniem wzroku. Jakkolwiek zwariowanie to brzmi, lekarze już nie raz wstawiali sztuczną soczewkę do zęba z wywierconym otworem, a następnie ów ząb umieszczali w oku pacjenta, by spełniał rolę rogówki. Skąd w ogóle pomysł, by zastosować akurat ząb? Własna tkanka minimalizuje ryzyko odrzucenia “implantu”. Ot i wyjaśnienie.

#9. Szczęka w plecach

W przeciwieństwie do niektórych organizmów, niestety nie posiadamy cudownej możliwości regeneracji utraconych części ciała (wątroba to szlachetny wyjątek – i dowód na to, że ewolucja też miewa uczucia). Można więc pogodzić się ze stratą albo – wzorem pewnego Niemca, który przez nowotwór stracił część szczęki – zgodzić się na bardzo eksperymentalną terapię. Naukowcy wykorzystali model czaszki pacjenta, zbudowali tytanową formę, którą wypełnili materiałem kostnym, a następnie cały „pakunek” wszczepili pod łopatkę delikwenta, by tam rósł sobie w najlepsze jak dowolna inna kość. Rezultat? Już po paru tygodniach nowa, lepsza szczęka była gotowa i można było umieścić ją w bardziej naturalnym niż plecy miejscu.

#10. Cud anestezji

Czasy psychopatów w kitlach minęły, można więc śmiało uznać, że możliwość uśpienia i znieczulenia pacjenta przed operacją to zdecydowanie pozytywny dorobek medycyny. Doceniają go zarówno pacjenci, jak i lekarze – zdecydowanie łatwiej przecież pokroić kogoś, kto nie ucieka i nie wyje z bólu… Przy całym dobrodziejstwie anestezji jest z nią jeden zasadniczy problem. Nikt tak naprawdę nie wie… jak i dlaczego działa. Co tak naprawdę powoduje, że ludzka świadomość jest w stanie wyłączyć się do tego stopnia, że nie przywracają jej nawet najbardziej inwazyjne ingerencje. Lepsze poznanie działających tu mechanizmów oznaczałoby ogromny przełom w badaniach.

Źródła: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10